Uitgevers mogen in Spanje voortaan geld eisen van Google voor het indexeren van bijvoorbeeld nieuwsberichten. Het Spaanse parlement heeft een wet aangenomen die de ‘Google-tax’ mogelijk maakt.
Bedrijven als Google speuren automatisch de websites van nieuwsmedia af op zoek naar de meest recente publicaties. Van een nieuwsbericht neemt het bedrijf vervolgens enkele zinnen en een link naar de originele bron op in de zoekresultaten. Günther Oettinger, per 1 november eurocommissaris voor de ‘digitale agenda’, hintte deze week op vergelijkbare regelgeving voor heel Europa. Zodra Google besluit iemand zijn intellectueel eigendom op te nemen in de zoekresultaten moet het volgens Oettinger mogelijk zijn een vergoeding te eisen.
Hans Osinga zegt namens het NUV kritisch te kijken naar de werkwijze van Google. ‘Het bedrijf verdient veel geld door advertenties te plaatsen bij de links naar andermans nieuws. Mediabedrijven doen veel investeringen en die moeten ze wel terug kunnen verdienen. Als Google al een deel van het nieuws toont, wordt dat gewoon moeilijker.’ Hij sluit niet uit dat het NUV zal pleiten voor aanpassing van het auteursrecht.
Volgens Dirk Visser, hoogleraar intellectueel eigendomsrecht, biedt de wet ruimte voor verandering. Het hyperlinken naar artikelen zoals Google nu doet is volgens Visser legaal, maar het volledig opnemen of doorzoekbaar maken van iemand zijn (nieuws)database mogelijk niet. Of Google dat op dit moment doet, is volgens de hoogleraar niet duidelijk. ‘Tussen hyperlinken en dat wat je het databankenrecht noemt, ligt een groot grijs gebied.’
‘Google is zo groot dat ze kunnen spelen met de techniek en het recht’ vervolgt Visser. Een eenvoudige wijziging van de zoekmachine en alles gaat weer volgens de regels. ‘Het is maar de vraag of het voor Nederlandse uitgevers zin heeft zich te beroepen op die rechten.’ Ze moeten immers ook denken aan de relatie met het bedrijf. En dat is precies waar de schoen wringt: mediabedrijven zijn bang dat ze door de dienst van Google geld mislopen, maar hebben de gigant gelijktijdig heel hard nodig voor het bereiken van nieuwe lezers.
‘Dat is bij veel uitgevers absoluut een issue’ zegt media-onderzoeker Piet Bakker. Dat ze geld eisen begrijpt hij niet. ‘Zonder Google kunnen ze helemaal niet.’ Daarnaast stikt het volgens Bakker in Nederland van andere websites die veel directer geld verdienen met het deels doorplaatsen van artikelen. ‘Sterker: de Telegraaf Media Groep doet met Dichtbij.nl exact hetzelfde als de zoekmachine. Op sommige varianten van de lokale nieuwssite worden alleen maar berichten geplaatst van andere media.’ Google noemt hij nog de meest keurige omdat het bedrijf geen reclame plaatst bij de nieuwsberichten zelf.
Al langere tijd maken de uitgevers zich kwaad. Vorig jaar spraken de Fransen en Belgen over vergelijkbare wetgeving. Google besloot destijds een schikking te treffen met de uitgevers. Het bedrijf stortte geld in een speciaal fonds dat uitgevers moet ondersteunen in de digitalisering. In Duitsland eist een consortium van mediabedrijven 11 procent van de inkomsten die Google genereert met het tonen van gedeeltelijke inhoud uit kranten en tijdschriften. Begin deze maand besloot de zoekmachine daarop alleen nog de titels van de artikelen te tonen.